Fluisterende
‌Molens

De molen, Hollandser wordt het niet. Zo vertrouwd en tegelijk een vreemde voor velen. ,,Ik ben tegenover een molen opgegroeid, maar er vroeger nooit binnen geweest’’, vertelt schrijver en theatermaker Erris van Ginkel. ,,Gek hè? Terwijl onze molens zo vol van verhalen zijn, ze hebben álles gezien.’’ 

Bergen verhalen zijn er, ze moeten alleen nog even tot leven komen. Voor het themajaar: ‘Ode aan het Landschap’ is daarom een speciale route gemaakt tussen 22 molens, die samen een ‘geheim genootschap van fluisterende molens’ vormen. Erris zoekt voor ons naar weetjes en anekdotes die wij al fietsend door het Noord-Hollandse landschap kunnen ontdekken.

Onder het motto ‘luister naar de molens, zij wijzen ons de weg’ leren we iets over vroeger en kunnen we ons afvragen waar we nu staan. Kijken we over honderd jaar nog steeds naar grasland en tulpenvelden of hebben we dan natte voeten?

Omdat het misschien wat overdreven is om langs al die molens te fietsen, doet columnist Roos Schlikker dit voor ons. Ze houdt ons op de hoogte via een podcast, in combinatie met de verhalen die Erris opdiept.

Natuurlijk kun je zelf ook stukjes van de route fietsen en bijvoorbeeld een bezoek brengen aan De Herder in Medemblik. Op een historische plek, midden op de schitterende West-friese Omringdijk. Dit is Nederland op een ansichtkaart.

Met een beetje geluk maalt de molenaar er meel en anders drink je een kop koffie in het schattige Poorthuisje, dat naast De Herder staat. Erris: ,,Zo’n prachtig voorbeeld. Die molen stond er al toen er aan de andere kant van de dijk nog VOC-schepen voeren in de Zuiderzee. Daarna kwam de inpoldering, later een kassengebied en de windmolens. Verleden en heden komen samen. Je kunt het hier zien.’’

Vanaf mei staat de podcast online en is de routekaart te vinden in IZI-travelapp. Bij de aftrap zorgt het duo Fluitsma & Van Tijn voor een lied. Meer informatie is te vinden op odeaanhetlandschap-nh.nl

Windmolen De Ambtenaar -op loopafstand van De Herder- is een tijdje de grootste van Europa geweest en hoewel dit project vooral gaat over ons erfgoed, zal Erris de hypermoderne variant zeker even aanstippen. ,,Het mooie is dat de twee geen strijd hebben, ze ondersteunen elkaar juist. Dat vind ik heel slim.’’

Weerstand tegen windmolens is overigens niks nieuws. ,,Vroeger was dat al aan de hand. Van erfgoed of toerisme had nog niemand gehoord. Dat doet je met andere ogen kijken. Nu willen we onze molens juist behouden. Of we straks ook zo over
De Ambtenaar denken? Zou kunnen. Een molen is een icoon en daar hechten mensen zich aan.’’ Het geluk wil dat de gemeente Medemblik nóg zo’n prachtig icoon heeft. 

Ook Molen De Hoop in Wervershoof, net als De Herder een meelmolen, is opgenomen in de route. Er wordt in beide molens nog steeds gemalen. ,,De meeste molens zijn werkloos, maar soms zijn ze juist weer heel relevant. Het meel is niet aan te slepen, door alle thuisbakkers in coronatijd.’’ Over De Hoop weet Erris dat er in de 50-er jaren een proef is gedaan om er elektriciteit mee op te wekken. ,,Dat is blijkbaar niet gelukt, maar zo zie je maar hoe zo’n actueel onderwerp toen al speelde.’’

Over de molen in Etersheim bestaat een mythe dat er ergens een schat begraven ligt. In Weesp was de molen belangrijk bij het stoken van sterke drank. Sinds 2015 wordt hier opnieuw jenever gestookt door de molenaar van De Vriendschap, met graan uit de molen. ,,Als je je eenmaal verdiept, raak je niet uitpraat. Ik ben er door gegrepen. De opleiding tot vrijwillig molenaar blijkt waanzinnig populair. Ik snap dat.

Het vak is door Unesco op de lijst van immaterieel erfgoed gezet en dat is niet voor niets. Een molenaar moest heel flexibel zijn. Zich voortdurend verplaatsen, op de vlucht voor het water. Daar kunnen we nu nog iets van leren. Het was ook gevaarlijk werk. Vele molens zijn verbrand. Als hoogste punt natuurlijk heel gevoelig voor de bliksem. En een hoop ongedierte! Een molenaar was nooit alleen in z’n molen.

Of ik zelf molenaar zou willen zijn? Nou, laat mij er maar over schrijven. Maar je kunt ook in een molen wonen. Hoe prachtig is dat?’’